Kwako mwenzi nimebisha, mjeuri mekujua,
Mua wangu waitisha, kwa meno wachuachua,
Kipande wachakachisha, uroho nimegundua,
Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!
Wafatiliza utamu, huneni ukitafuna,
Mwenzi nilikuhishimu, lakuhishimiwa huna,
Ukiula u sanamu, mua wako kuguguna,
Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!
Macho yako umefunga, huoni huna fahamu,
Meno yako umepanga, uliposhika hatamu,
Watafuna ja mjinga, huugundui ugumu,
Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!
Sauti ndo yasikika, ukitafuna huneni,
Mikunjo inaoneka, yaandamana usoni,
Hupendi kutazamika, mwenzi wadai ni soni,
Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!
Una mambo ya ajabu, mie kuyashuhudia,
Mwenzi huoniaibu, mua kujitafunia,
Imekuwa ni taabu, muangu kukupatia,
Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!
Kumaliza hunitaki, wataka miye nilipe,
Mwenzi wasema sondoki, hela za mua nikupe,
Hatima husemezeki, nikupe hela nitupe,
Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!
Mwenzi mua umekula, silipi peke yangu,
Kumbe hunazo fadhila, moyoni huna uchungu,
Nikikulipa ni’ fala, hela silipi mwenzangu,
Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!
© Kimani wa Mbogo (10/04/2010)
Shairi linaanza na mwandishi akiashiria uonevu wa rafiki yake. Mshororo wa “Kwako mwenzi nimebisha, mjeuri mekujua,” unaashiria kuwa mwandishi alikuwa hana taarifa za tabia mbovu ya rafiki yake hadi sasa. Kutumia maneno kama “mjeuri” inaonyesha kuwa rafiki huyo ana tabia za kudhulumu na kutotenda haki.
“Kipande wachakachisha, uroho nimegundua” – Hapa, mwandishi anagundua kuwa rafiki yake anachochea hali kwa faida yake mwenyewe kwa kutumia hila. Neno “uroho” linatumiwa kuonyesha tamaa na uchu wa rafiki yake.
Ingawa wameshirikiana kula “mua”, rafiki anataka mwandishi alipe pekee yake. Mshororo wa “Pamwe tumeula mua, kisha wataka nilipe!” unasisitiza kushangazwa kwa mwandishi kwa uroho wa rafiki yake. Kutumia “pamwe” inasisitiza kwamba wote wawili walishiriki kitendo hicho pamoja.
Sauti na mikunjo ya uso wa rafiki inaonyesha aibu na kutotaka kutazamwa, labda kutokana na hila zake. Hii inaashiria kuwa rafiki anaweza kuwa na dhamiri mbaya kuhusu uamuzi wake wa kutaka mwandishi alipe pekee yake.
Mshororo wa “Una mambo ya ajabu, mie kuyashuhudia,” unaonyesha mwandishi anavyoshangazwa na tabia ya rafiki yake. Maneno “mambo ya ajabu” yanaashiria vitendo visivyotarajiwa au visivyokubalika.
Katika beti za mwisho, mwandishi anaonyesha msimamo wake wa kutolipa pekee yake, huku akitambua kuwa kufanya hivyo kungekuwa ni kujidhalilisha. Anamkataa rafiki yake kwa kumtambua kama mtu asiyekuwa na huruma wala fadhila.
Kwa ujumla, shairi linatambulisha tabia za uonevu, uroho, na udhalilishaji, huku likisisitiza umuhimu wa kutambua na kukataa vitendo vya dhuluma, hasa kutoka kwa wale tunaowachukulia kama marafiki.
